لیبی (Libya ) با نام رسمی، جماهیر عربی سوسیالیستی خلق لیبی (Great Socialist People's Libyan Arab Jamahiriya )، کشوری است واقع در شمال آفریقا، غرب مصر، شرق الجزایر و تونس، شمال غرب سودان، شمال چاد و شمال شرق نیجر و در حاشیه دریای مدیترانه. پایتخت لیبی شهر طرابلس (Tarabulus ) یا تریپولی (Tripoli ) با حدود 2 میلیون و 200 هزار نفر جمعیت می باشد. مساحت لیبی 1 میلیون و 759 هزار و 540 متر مربع و جمعیت آن 6 میلیون و 310 هزار نفر است. از مهمترین شهرهای لیبی می توان به بنغازی 735 هزار نفر، مصراته 280 هزار نفر و سرت 150 هزار نفر اشاره کرد.
لیبی دارای آب و هوایی مدیترانه ای در شمال و در امتداد ساحل دریای مدیترانه، گرم و خشک در مناطق مرکزی و جنوبی می باشد. بیش از 90 % اقلیم لیبی خشک و لم یزرع است، به طوری که تنها یک درصد از خاک لیبی قابل کشت برای کشاورزی می باشد. بلندترین نقطه لیبی بیکو بیتی (Bikku Bitti) با 2267 متر ارتفاع از سطح دریا می باشد که در جنوب لیبی و نزدیکی مرز با چاد قرار گرفته است. پست ترین نقطه لیبی نیز سبخه غزیل (Sabkhat Ghuzayyil) نام دارد که با 47- متر پایین تر از ارتفاع دریا در شمال لیبی واقع شده است.
اولین ساکنان لیبی قبایل بربر بودند که پیش از قرن هفتم پیش از میلاد در این سرزمین می زیستند. در قرن 7 پیش از میلاد فینقی ها بخش شرقی لیبی را تصرف کرده و آنرا کورنایکا (Cyrenaica) " برقه کنونی " نامگذاری کردند. یونانیان نیز کنترل بخش غربی را در دست گرفتند و آنرا تریپولیتانیا (Tripolitania) نام نهادند. پس از آن مدتی نیز کارتاژها بر قلمرو تریپولیتانیا حکمرانی کردند. تریپولیتانیا از سال 46 پیش از میلاد تا 436 میلادی به عنوان بخشی از امپراطوری روم زیر نظر این امپراطوری اداره شد، تریپولیتانیا در دوره زوال امپراطوری روم به کرات مورد هجوم، چپاول و غارت واندال ها قرار گرفت. به دنبال فروپاشی امپراطوری روم لیبی در سال 642 میلادی مورد حمله و اشغال اعراب مسلمان قرار گرفت. با آغاز قرن 16 میلادی هم تریپولیتانیا و هم کورنایکا به عنوان بخشی از امپراطوری عثمانی درآمد. در قرن 18 میلادی تریپولیتانیا یکی از مهمترین پایگاه های دزدان دریایی بربر بود که به دفعات فراوان کشتی های تجاری تردد کننده در دریای مدیترانه را مورد حمله، دستبرد و غارت قرار می دادند.
در سال 1801 پاشای طرابلس به دنبال جنگ تریپولی (Tripolitan War ) جنگی که لیبی، تونس و الجزایر که همگی از حکومت های پاشای تحت سیطره عثمانی بودند بر سر تعیین باج دریایی برای دزدان دریایی بربر با آمریکا آغاز کردند، فرمان افزایش بهای باج را صادر کرد. در 4 ژوئن 1805 و بعد از چهار سال جنگ خاتمه یافت و پیمان صلح به امضاء رسید و به موجب آن کشتی های آمریکایی دیگر مجبور به پرداخت باج به پاشا نشین تریپولی نبودند. به دنبال بروز خصومت بین ایتالیا و ترکیه، در سال 1911 نیروهای ایتالیایی تریپولی را اشغال کردند، لیبی نیز در سال 1914 با نیروهای اشغالگر ایتالیایی وارد جنگ شد اما مقاومت بی فایده بود و ایتالیا بیشتر قسمت های لیبی را به تصرف خود درآورده بود . پس از آن ایتالیا لیبی را به عنوان مستعمره خود قلمداد کرده و در سال 1934 آنرا دولت متحد تریپولیتانیا و کورنایکا نام نهاد. در طول جنگ جهانی دوم لیبی صحنه جنگ های صحرایی بسیاری بین متفقین و متحدین بود. پس از سقوط تریپولی (طرابلس) در 23 ژانویه 1943 این کشور تحت کنترل متفقین قرار گرفت. در سال 1949 سازمان ملل متحد به استقلال لیبی رأی داد و در سال 1951 پادشاهی متحده لیبی (United Kingdom of Libya) تشکیل شد. در سال 1958 نفت در این کشور فقیر کشف شد که رونق و شکوفایی اقتصادی این کشور را به دنبال داشت.
لیبی مشتمل بر 25 منطقه می باشد:
1 - اجدابیه (Ajdabiya)
2 - العزیزیه (Al 'Aziziyah)
3 - الفاتح (Al Fatih)
4 - الجبل الاخضر (Al Jabal al Akhdar)
5 - الجفره (Al Jufrah)
6 - الخمس (Al Khums)
7 - الکفره (Al Kufrah)
8 - النقاط الخمس (An Nuqat al Khams)
9 - الشاطی (Ash Shati')
10 - اوباری (Awbari)
11 - الزواریه (Az Zawiyah)
12 - بنغازی (Banghazi)
13 - درنه (Darnah)
14 - غدامس (Ghadamis)
15 - غریان (Gharyan)
16 - مصراته (Misratah)
17 - مرزق (Murzuq)
18 - سبها (Sabha)
19 - سوفاجين (Sawfajjin)
20 - سرت (Surt)
21 - طرابلس (Tarabulus)
22 - ترهونه (Tarhunah)
23 - طبرق (Tubruq)
24 - یفرن (Yafran)
25 - زلتان (Zlitan)
منبع: بزرگترین وبلاگ جهان شناسی، http://our-world.blogfa.com
